Kiedy małżonkowie chcą się rozstać, ale widzą szansę na naprawę małżeństwa, mogą pomyśleć o separacji. Jest ona orzekana, gdy nastąpił zupełny rozkład pożycia, jednak nie rozwiązuje małżeństwa, jak ma to miejsce w przypadku rozwodu. Co to jest separacja małżeńska?
Kiedy następuje zupełny rozkład pożycia, małżonkowie często decydują się złożyć pozew o rozwód. Warto jednak pamiętać o separacji, która również rozwiązuje wspólnotę małżeńską, jednak nie kończy małżeństwa definitywnie i w przypadku poprawy stosunków można ją łatwo zakończyć. Co to jest separacja?
Co to jest separacja?
Separacja uchyla wspólnotę małżeńską, jednak w świetle prawa związek małżeński nadal trwa. Małżonkowie mogą więc naprawić relację i powrócić do wspólnego życia, a następnie wnioskować o zniesienie separacji. Aby orzeczenie separacji było możliwe, konieczny jest zupełny rozkład pożycia małżeńskiego. Jeśli strony są zgodne w kwestii orzeczenia separacji, muszą złożyć do sądu wniosek, który zostanie rozpatrzony w postępowaniu nieprocesowym. W takiej sytuacji sąd orzeka separację postanowieniem. Jeśli jednak tylko jeden z małżonków żąda orzeczenia separacji lub też strony posiadają małoletnie dzieci, muszą wystąpić do sądu z pozwem, który zostanie rozpatrzony w trybie procesowym.
Orzeczenie separacji nie będzie możliwe, jeśli zagraża dobru wspólnych małoletnich dzieci małżonków. Separacja musi też być zgodna z zasadami współżycia społecznego. Warto pamiętać, że jeśli jeden z małżonków żąda orzeczenia separacji, a drugi orzeczenia rozwodu i żądanie to jest uzasadnione, wtedy sąd orzeka rozwód. Jeśli jednak z okoliczności sprawy wynika, że rozwód nie jest możliwy, a istnieją przesłanki do orzeczenia separacji, sąd orzeka separację. Orzeczenie separacji oznacza, że pomiędzy małżonkami powstaje rozdzielność majątkowa. Sąd może też zdecydować o wykonywaniu władzy rodzicielskiej, podziale majątku i obowiązku alimentacyjnym, zarówno wobec dzieci, jak i małżonków.
Separacja a rozwód – czym się różnią?
Separacja jest alternatywą dla rozwodu, który kończy małżeństwo nieodwracalnie. Jeśli byli małżonkowie chcieliby znów być razem, musieliby wstępować w nowy związek małżeński. Separacja natomiast nie kończy małżeństwa, dlatego w przypadku naprawy relacji, wystarczy znieść separację. Tak naprawdę, funkcją separacji jest pogodzenie się małżonków i naprawa relacji małżeńskiej. Tak jak w przypadku rozwodu, również przy separacji musi nastąpić zupełny rozkład pożycia małżeńskiego. Różnica jest taka, że w przypadku rozwodu rozkład musi być trwały.
Małżeństwo opiera się na więzi gospodarczej, uczuciowej i fizycznej. Jeśli jeden z tych elementów zanika, mówimy o zupełnym rozkładzie pożycia. Może to być na przykład zdrada, czy też niewywiązywanie się z obowiązków, takich jak wzajemna pomoc czy zaspokajanie potrzeb rodziny. W przypadku separacji rozkład ten musi być zupełny, ale nie może być trwały, musi więc dawać szansę na poprawę relacji między małżonkami. Jest to jedna z najważniejszych różnic pomiędzy separacją a rozwodem, ponieważ rozwód orzekany jest, kiedy rozkład pożycia ma charakter trwały i nie rokuje szans na poprawę. Jeśli strony nie mają wspólnych małoletnich dzieci, wystarczy zgodne żądanie małżonków, aby sąd orzekł separację. Podobnie jak w przypadku rozwodu separacja może być przeprowadzona z orzekaniem lub bez orzekania o winie.
Czym jest separacja nieformalna?
Separacja faktyczna, inaczej nieformalna, to tylko wspólne porozumienie małżonków, którzy ustalają, że nie będą już prowadzić wspólnego życia. W takiej sytuacji nie mają zastosowania przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, separacja nieformalna nie powoduje więc żadnych skutków prawnych. Między małżonkami nadal istnieje wspólnota majątkowa i mają oni obowiązek pomagać sobie wzajemnie. Brak formalnej separacji często utrudnia życie, ponieważ do podjęcia wielu decyzji, na przykład wzięcia kredytu, może być konieczna zgoda drugiej strony. Jeśli więc małżonkowie chcą, aby wspólnota małżeńska została uchylona, muszą wnioskować o orzeczenie separacji do sądu.
Separacja – wnioski i koszty
Żądanie orzeczenia separacji wymaga przygotowania wniosku lub pozwu i złożenia go do sądu okręgowego, w którego okręgu małżonkowie zamieszkują. Jeśli nie mieszkają wspólnie, właściwy będzie sąd zamieszkania jednego z nich. Jeśli separacja ma być orzeczona na podstawie zgodnego żądania małżonków i nie mają oni małoletnich dzieci, opłata sądowa wynosi 100 zł. Jeśli jednak w związku są dzieci lub małżonkowie nie są zgodni, opłata wynosi 600 zł, tak jak wtedy, gdy staramy się o orzeczenie rozwodu.
Separacja a alimenty
Separacja a dziecko to ważna kwestia podczas starania się o separację. Sąd będzie bowiem kierował się w wyroku dobrem dzieci. Wskaże w jaki sposób ma być wykonywana władza rodzicielska nad małoletnimi dziećmi, ustalona też zostanie wysokość alimentów. Sąd może również ustalić obowiązki alimentacyjne współmałżonków. Jeśli separacja zostanie przeprowadzona z orzekaniem o winie, małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia może być zobowiązany do płacenia alimentów małżonkowi niewinnemu w przypadku pogorszenia się jego sytuacji finansowej. Separacja bez orzekania o winie sprawia, że oboje małżonkowie mogą żądać alimentów, jednak tylko w sytuacji znalezienia się w niedostatku. Alimenty nie przysługują stronie, która jest wyłącznie winna rozpadu małżeństwa.
Ile trwa separacja?
Czas pozostawania w separacji zależy wyłącznie od małżonków, ponieważ żadne przepisy prawa nie regulują tej kwestii. Małżonkowie mogą wystąpić o zniesienie separacji w dowolnym momencie. Jeśli natomiast rozkład pożycia będzie nie tylko zupełny, ale też trwały, mogą wystąpić z pozwem o rozwód. W momencie zniesienia separacji ustają wszystkie jej skutki, a małżonków znów łączy wspólnota małżeńska i są zobowiązani do wzajemnej pomocy.