Początki uzależnienia są niewinne i często przechodzą bez echa. Okazjonalny drink, czas spędzany przy ulubionej grze komputerowej, czy też z rzadka zapalony papieros nie wydają się czymś niebezpiecznym. Zdarza się jednak, że przyjemność jest tak duża, że niepostrzeżenie zwiększamy częstotliwość wykonywanych czynności, a stąd już tylko krok do uzależnienia.
Uzależnienie definicja
Tak naprawdę nie wiadomo, kto jest prekursorem definicji uzależnienia. Wiemy, że jako uzależnienie definiowano początkowo tylko alkoholizm. Samo pojęcie „alcoholismus chronicum” wprowadził do medycyny szwedzki lekarz Magnus Huss w roku 1849, natomiast znacznie później, bo w roku 1945 psychoanalityk austriacki Otto Fenichel w swoim dziele zatytułowanym „Teorie psychoanalityczne neuroz” po raz pierwszy użył sformułowania „uzależnienie czynnościowe”.
Opisał w nim pojęcie uzależnienia behawioralnego jako powtarzanie czynności szkodliwej dla zdrowia w celu uzyskania przyjemności, ulgi, lub euforii. Współcześnie uzależnienie postrzegane jest jako choroba, a osoba cierpiąca na to schorzenie, poddawana jest wielopłaszczyznowemu leczeniu. Doskonale zależności wynikające z uzależnień opisał Wiktor Osiatyński, mając na uwadze nałóg alkoholowy:
„Przecież alkoholik nie upija się naumyślnie. On sam nie może zrozumieć, dlaczego się upija. Próbuje więc usprawiedliwić swoje postępowanie stosując racjonalizację, tzn. stara się je „wytłumaczyć” w sposób racjonalny. (…) Czasem alkoholik, zupełnie podświadomie, szuka sprzeczki, szuka cierpienia, by móc powiedzieć: „piłem, bo…” albo by znaleźć pretekst do napicia się bez poczucia winy.”
Objawy uzależnienia
Definicja uzależnienia opisuje szerokie spektrum objawów:
odczuwanie silnego przymusu wykonywania czynności, lub zażywania substancji,
ewoluowanie tolerancji na czynność lub substancję,
utrata kontroli nad procesem,
zespół odstawienny po zaprzestaniu wykonywania czynności, lub zażywania substancji,
kontynuacja zachowań pomimo istnienia świadomości o ich szkodliwości,
zbyt duża koncentracja na działaniach związanych z nałogiem i podporządkowanie im życia.
Rodzaje uzależnień
Istnieje wiele czynności i substancji, od których człowiek może się uzależnić. Przykładowo współcześnie spotykamy uzależnienie od alkoholu, substancji psychoaktywnych, hazard, pracoholizm, uzależnienie od komputera i telefonu, seksu, czy kompulsywne objadanie się.
Źródło: Pexels.com
Zasadniczo każda czynność, której towarzyszy, trudny lub niemożliwy do opanowania, przymus jej podejmowania, najprawdopodobniej jest uzależnieniem behawioralnym. Diagnostyka uzależnień zawsze leży po stronie lekarza. Mając na uwadze podłoże schorzenia, rozróżniamy kilka rodzajów uzależnień.
Fizjologiczne — jest następstwem przyjmowania substancji takich jak nikotyna, alkohol, narkotyki. Po zaprzestaniu zażywania substancji następuje zespół odstawienny objawiający się dolegliwościami somatycznymi.
Psychiczne — silna potrzeba zażywania jakiejś substancji, lub wykonywania stale jakiejś czynności, jednak zaprzestanie nie prowadzi do następstw fizjologicznych.
Socjologiczne (społeczne) — to uzależnienie, które wynika z mody lub chęci przynależności do jakiejś społeczności i tym samym podporządkowanie się panującym w niej zasadom (zażywanie substancji psychoaktywnych).
Sposoby leczenia uzależnień
Mając na uwadze, że uzależnić można się zasadniczo od wszystkiego, zawsze najbardziej wskazany jest umiar. W sytuacji, kiedy zignorowane zostaną pierwsze symptomy i pojawia się uzależnienie, pozostaje fachowa opieka lekarska, która pomoże zwalczyć nałóg.
Istnieją pewne standardy i wypracowane procedury walki z uzależnieniami, jednak każdy człowiek jest inny i potrzebuje innych bodźców. Leczenie nałogów kryje się pod pojęciem terapii uzależnień. Zawsze celem leczenia jest odstawienie substancji, lub zaprzestanie czynności. Terapia polega na działaniach psychoterapeutycznych takich jak psychoterapia indywidualna i grupowa, treningi umiejętności, czy psychoedukacja.
