Neuropsychologia zajmuje się funkcjami mózgu, takimi jak zdolność myślenia (lub inteligencja), uwaga, pamięć, zdolności językowe i motoryczne, zmiany osobowości/ zachowania, zaburzenia emocjonalne i percepcji wzrokowej. Neuropsycholog szczególną uwagę zwraca na funkcje zaburzone w wyniku wypadków lub chorób. Ponadto neuropsychologia oferuje specjalne opcje terapii neuropsychologicznej w ich leczeniu.
Co to jest neuropsychologia?
Początki neuropsychologii to czasy antyczne i zainteresowanie Homera wnętrzem ludzkiej czaszki. Użył on terminów „Encephalon” (mózg) oraz „Psyche” (psychika) jako niezależnych od siebie. Pierwsze wzmianki o terapii neuropsychologicznej wiążą się z dziełem „De paralysi” Soranosa z Efezu, datowanym na okres około II-I w. p.n.e. W 2000 roku Arvid Carlsson, Paul Greengard i Eric Kandel dzielą się Nagrodą Nobla za pracę nad transdukcją sygnału w układzie nerwowym. Odkrycie to jest ściśle związane z neuropsychologią. Międzynarodowa Akademia Neuropsychologii Stosowanej powstała w 2009 roku.
Neuropsychologia kliniczna jest specjalizacją psychologii klinicznej. Jest to jednak dziedzina uważana za znacznie trudniejszą, niż inne specjalizacje, jako że wymaga szerokiej wiedzy przede wszystkim z neuropsychologii, a z psychologii klinicznej tylko dodatkowo.
Czym zajmuje się neuropsycholog?
Urzędniczka ma zawroty głowy i mdłości. Trudno jej się skoncentrować, czuje się wyczerpana. Ten stan trwa już od kilku tygodni, ale wini za to stres. Chce wstać, ale upada. Po kilku godzinach znajduje ją mąż. Ich życie zmieniło się na zawsze. Diagnoza: udar. Kobieta musi walczyć z utraconą sprawnością fizyczną, depresją i rozpaczą.
Emeryt chce iść na zakupy, ale nie może znaleźć portfela. Jest zagubiony, bo portfel zwykle był w spodniach. Zaczyna podejrzewać, że to pani od sprzątania ukradła pieniądze. Chce dzwonić do córki, ale nie umie obsłużyć telefonu. W końcu się udaje, ale na troskliwe uwagi reaguje złością i każe jej natychmiast wyjść. Diagnoza: choroba Alzheimera.
Oba te przypadki to przykłady zadań, z którym na co dzień stykają się neuropsycholodzy. Muszą zdiagnozować przedstawione problemy i określić ich nasilenie, pocieszyć pacjentów i ich bliskich oraz doradzić i dostosować do nowych perspektyw życiowych. Neuropsycholog powinien umieć polecić placówki opieki, określić możliwości terapii oraz samodzielnie leczyć niektórych pacjentów metodami neuropsychologicznymi.
Ze względu na unikalną i fachową wiedzę neuropsycholodzy mogą także pisać opinie jako biegli sądowi. Wraz z dużą i rosnącą liczbą osób, takich jak opisane w naszych przykładach, muszą oni coraz częściej wykonywać takie zadania. Neuropsychologia kliniczna, również w związku ze starzeniem się społeczeństwa, zyskuje tym samym na użyteczności.
Co bada się w diagnostyce neuropsychologicznej?
Diagnoza to kompleksowe badanie poznawczych i emocjonalnych funkcji afektywnych oraz ich wpływu na zachowanie. Obejmuje wywiad, obserwację zachowania oraz standardowe procedury testowe.
Testowane są:
Percepcja wzrokowa (w tym utrata pola widzenia, agnozja),
Percepcja akustyczna/ dotykowa/ węchowa,
Orientacja przestrzenna,
Koncentracja uwagi,
Pamięć,
Mowa,
Zdolności motoryczne,
Zaburzenia afektywne i emocjonalne,
Zaburzenia zachowania.
Terapia stacjonarna i ambulatoryjna
Źródło: Pexels.com
Terapia neuropsychologiczna znajduje zastosowanie w klinikach rehabilitacji neurologicznej oraz podczas stacjonarnego leczenia ostrych organicznych uszkodzeń mózgu (np. po urazowym uszkodzeniu mózgu). Z reguły opracowywana jest również koncepcja leczenia na czas po wypisie. Ponadto można organizować ambulatoryjne leczenie neuropsychologiczne.
Ambulatoryjna terapia neuropsychologiczna może być prowadzona po skierowaniu przez lekarza (np. w przypadku stwardnienia rozsianego) lub po leczeniu szpitalnym. Ponieważ w wielu przypadkach problemy można rozwiązać jedynie poprzez intensywne i długotrwałe leczenie, sesje terapeutyczne odbywają się stosunkowo często- do pięciu razy w tygodniu- i przez okres kilku miesięcy. Terapia może być prowadzona jako terapia indywidualna lub grupowa.
O autorze:
Patrycja Gepner – pedagog terapeuta,
hipoterapeutka, pochodzi z Warszawy,
mieszka w północnych Niemczech.
Źródła:
Gerhard Müller, Würzburg „Gekürzte und leicht ergänzte Version der Milestones in Neuroscience Research”,
Gauggel, S. (2003): „Grundlagen und Empirie der Neuropsychologischen Therapie:
Neuropsychotherapie oder Gehirnjogging?”,
