„Od pewnego czasu moje dziecko zachowuje się inaczej niż zwykle, coś się z nim dzieje” – często są to pierwsze słowa rodziców szukających pomocy dla swojego dziecka. Dostrzegają pewne zmiany, jednak nie potrafią ich nazwać, nie wiedzą, z czego one wynikają, ani jak sobie z nimi radzić.
Skorzystanie z pomocy specjalisty jest w tej sytuacji najlepszą decyzją, jaką mogą podjąć rodzice w trosce o swoje dziecko. Bywa jednak i tak, że rodzice owe nietypowe zachowania syna/córki postrzegają jako trudności wychowawcze, bunt, niechęć, lenistwo. Taka postawa zdecydowanie utrudnia dziecku powrót do równowagi emocjonalnej.
Czy to może być depresja?
Depresję stwierdza się u 2% dzieci (dotyka ona równie często dziewczynki, jak i chłopców) oraz nawet u 8% nastolatków (częściej chorują dziewczęta). Szacuje się, że szeroko rozumiane zaburzenia depresyjne mogą występować u 20% nastolatków, a niektóre źródła podają, że objawy depresyjne stwierdza się u blisko co trzeciego nastolatka.
Dzieci będące w trudnej sytuacji emocjonalnej dość szybko wysyłają sygnały, którymi próbują zwrócić uwagę dorosłych, często są one jednak przez nich z różnych powodów bagatelizowane. Bliska relacja rodzica z dzieckiem pozwala szybciej zauważyć niepokojące objawy i zapewnić mu specjalistyczną pomoc. Dzieci swoje trudności, w zależności od wieku, komunikują pod różną postacią. Depresja u dzieci i młodzieży może przyjmować nietypowy obraz – u dzieci dominują wtedy skargi somatyczne, u nastolatków – zaburzenia zachowania.
Objawy depresji
Dla dzieci w wieku 6-8 lat typowymi objawami występującymi w przypadku depresji są:
wygląd dziecka nieszczęśliwego, ponurego,
drażliwość,
napady złego humoru,
ograniczenie kontaktów z otoczeniem,
zaburzenia snu,
ospałość,
niska samoocena,
obniżone osiągnięcia szkolne,
fobie,
lęk przed rozłąką z rodzicami,
dolegliwości somatyczne (w tym bóle brzucha, głowy, przyspieszone bicie serca),
sporadycznie pojawiające się myśli o śmierci lub samobójstwie.
Źródło: pexels.com
W grupie dzieci w wieku 9-12 lat obserwujemy następujące objawy depresyjne:
ekspresja smutku,
drażliwość,
utrata zainteresowań,
zmiana wagi ciała, apetytu,
bezsenność lub nadmierna senność,
zachowania agresywne,
ospałość,
poczucie winy,
niska samoocena,
obniżenie koncentracji,
fobie,
lęk separacyjny,
powracające myśli o śmierci lub samobójstwie,
dolegliwości somatyczne (jak wyżej).
Źródło: pexels.com
W przypadku dzieci w wieku 13-18 lat o występowaniu depresji świadczą:
ekspresja smutku, apatia,
drażliwość,
utrata zainteresowań,
zmiana wagi ciała, apetytu,
bezsenność lub nadmierna senność,
podniecenie psychoruchowe lub zahamowanie psychoruchowe,
utrata energii,
poczucie winy,
małe postępy w nauce,
powracające myśli o śmierci i samobójstwie,
lęk ,
dolegliwości somatyczne (j. w.).
Źródło: pexels.com
Sfery, których dotyczą objawy
Występujące u dzieci objawy depresji można także podzielić ze względu na sferę, której one dotyczą.
Wśród emocjonalnych komponentów depresji wyróżniamy:
trudny do pokonania smutek,
przygnębienie,
drażliwość oraz łatwe wpadanie w złość,
utrata zdolności odczuwania przyjemności i cieszenia się rzeczami, które kiedyś sprawiały radość,
nadmierne poczucie winy („Jestem tylko ciężarem”),
lęk.
Wskaźniki poznawcze depresji to:
negatywny sposób myślenia- negatywny obraz siebie („Jestem beznadziejny”),
negatywny obraz świata („Uwzięła się na mnie”),
negatywna wizja przyszłości („To za trudne”),
rozpamiętywanie porażek,
nawracające myśli o śmierci lub samobójstwie,
pogorszenie koncentracji (trudności w skupieniu się, znajdowaniu rozwiązań),
poczucie beznadziejności i spadek zaufania lub/i szacunku do siebie.
Objawami behawioralnymi świadczącymi u dzieci o występowaniu depresji są:
nadmierne zmęczenie, brak sił,
wahania apetytu i wagi ciała (nie mające związku ze stosowaniem diety),
pobudzenie (niezdolność do spokojnego siedzenia, wiercenie się, chodzenie w kółko) lub spowolnienie (zahamowanie ruchów, zamyślanie się),
zaburzenia snu (trudności z zasypianiem, nadmierna senność, zbyt wczesne budzenie się),
ograniczenie zainteresowań,
próby samobójcze.
Gdzie szukać pomocy?
Sytuacja psychiatrii, a szczególnie psychiatrii dziecięcej, w Polsce jest trudna. Brakuje wykwalifikowanych specjalistów, zamykane są kolejne oddziały psychiatrii dziecięcej, na przyjęcie na oddział dziecka po próbie samobójczej czeka się nawet kilka miesięcy! Warto jednak szukać pomocy. Podstawową metodą leczenia depresji u dzieci jest psychoterapia, w niektórych przypadkach włącza się także leki przeciwdepresyjne.
W Rzeszowie w ramach NFZ specjalistyczną pomoc dla dzieci z podejrzeniem depresji można uzyskać w następujących placówkach:
Poradnia Zdrowia Psychicznego Dla Dzieci I Młodzieży ul. Fredry 9,
Poradnia Zdrowia Psychicznego Dla Dzieci I Młodzieży ul. Lwowska 60,
Poradnia Zdrowia Psychicznego Dla Dzieci I Młodzieży ul. Hetmańska 21,
Poradnia Zdrowia Psychicznego Dzieci I Młodzieży ul. Lwowska 60.
Średni czas oczekiwania na wizytę wynosi 50-80 dni.
W sytuacji, kiedy stwierdzimy, że życie/zdrowie dziecka jest faktycznie zagrożone warto wezwać pogotowie lub udać się na SOR, wówczas zostanie mu udzielona przynajmniej doraźna pomoc.
