Kim jest terapeuta poznawczo-behawioralny? Kiedy warto skorzystać z jego pomocy?

Terapia poznawczo-behawioralna należy do naukowo potwierdzonych, najskuteczniejszych metod psychoterapii. Za jej głównego twórcę uznaje się amerykańskiego psychiatrę Aarona Temkina Becka, który główne zasady tej metody leczenia psychologicznego opracował w latach sześćdziesiątych dwudziestego wieku.

Jak zostać Terapeutą poznawczo-behawioralnym?

Terapeuta poznawczo-behawioralny musi najpierw uzyskać wykształcenie akademickie w dziedzinie psychologii lub medycyny, a następnie odbyć czteroletnie szkolenie w ośrodku wskazanym przez Polskie Towarzystwo Psychoterapii Poznawczej i Behawioralnej. Dopiero wówczas ma miejsce proces certyfikacji potwierdzający jego wiedzę i kompetencje w obszarach takich jak psychopatologia, diagnoza i terapia psychologiczna oraz neurofizjologia człowieka.

Dzięki tak ściśle i szczegółowo skonstruowanej ścieżce kształcenia, terapeuta poznawczo-behawioralny zyskuje rozległe kwalifikacje, konieczne w leczeniu zaburzeń i chorób psychicznych ze spektrum lęku, fobii, depresji oraz schizofrenii i schorzeń pokrewnych. Terapia poznawczo-behawioralna jest więc bezpieczną, naukową metodą doradztwa i leczenia psychologicznego.

Komu pomaga psycholog poznawczo-behawioralny?

Psycholog poznawczo-behawioralny opracowuje zwykle program pomocy przeznaczony dla osób borykających się z zaburzeniami ze spektrum lęku, takimi jak: fobie, lęk uogólniony (GAD, z ang. General Anxiety Disorders), depresje (w tym depresja dwubiegunowa – CHAD, charakteryzująca się naprzemiennymi stanami hipomanii, czyli wycofania i obniżenia nastroju oraz hipermanii – nadaktywności i poczucia nadmiernego sprawstwa), Zespół Stresu Pourazowego (z ang. PTSD: Posttraumatical Stress Disorders) oraz ze schizofreniami w ich różnorodnych postaciach.

Zaburzenia i choroby te łączy objaw osiowy lęku, w którego redukcji i leczeniu terapia poznawczo-behawioralna zaliczana jest do najskuteczniejszych podejść terapeutycznych. Psycholog poznawczo-behawioralny skupia się zawsze na opracowaniu programu terapeutycznego, uwzględniającego indywidualne potrzeby klienta, który uzyskać pragnie poprawę sytuacji zdrowotnej w jak najkrótszym czasie, bowiem terapia poznawczo-behawioralna zaliczana jest do tak zwanych programów krótkoterminowych, a więc dających obserwowalne rezultaty już po sześciu do ośmiu sesji, zazwyczaj odbywanych raz lub dwa razy w tygodniu, a pełny sukces terapeutyczny po około dwudziestu sesjach.

Terapia poznawczo-behawioralna – ćwiczenia, których należy się spodziewać w trakcie sesji terapeutycznych

Do podstawowych cech terapii poznawczo-behawioralnej, w jej różnorodnych odmianach, należą założenia takie jak:

• Leczenie zaburzeń lękowych, nerwicowych, depresyjnych i schizotypowych w oparciu o zmianę destrukcyjnych schematów myślenia pacjenta, czyli twórcze zastąpienie ich konstruktywnymi nawykami radzenia sobie przez niego z problemami życia codziennego.
  
• Bazowanie na pozytywnych zasobach osoby podejmującej leczenie, a więc poszukiwanie najskuteczniejszych rozwiązań w trakcie sesji terapeutycznych i systematyczne wdrażanie ich w życie poza gabinetem.
• Sukcesywne budowanie przez pacjenta pod okiem terapeuty nowych zasobów pokonywania stresu i lęku na co dzień.
• W przeciwieństwie do innych nurtów terapeutycznych: koncentracja na teraźniejszości biograficznej klienta.

Każde z powyższych założeń terapii poznawczo-behawioralnej odwołuje się do przekonania, iż pacjent może rozpocząć radzenie sobie z codziennością bez konieczności długotrwałej, wyczerpującej i czasochłonnej analizy dzieciństwa.

To „tu i teraz” będzie on budował nowe zasoby biograficzne, a dzięki temu efekty terapeutyczne uzyskiwane są w najkrótszym z możliwych czasie, najczęściej od sześciu do ośmiu tygodni.

Pomiędzy sesjami prowadzone są także często dzienniki i wykonywane notatki, w których pacjent relacjonuje swą indywidualną pracę nad zdrowieniem. Terapia poznawczo-behawioralna wykorzystuje też szereg ćwiczeń terapeutycznych, dzięki którym niefunkcjonalne schematy myślenia zastępowane są nowymi, lepszymi propozycjami rozwiązań.

Pacjent uczy się odpowiedzialności za swój dobrostan i czerpie z tej umiejętności satysfakcję, znacząco podnoszącą własną samoocenę. Terapia poznawczo-behawioralna to osiągalne i wykonalne ćwiczenia dla pacjenta, wykonywane najpierw w przyjaznej atmosferze gabinetu psychoterapeutycznego, pod okiem psychoterapeuty, a następnie przenoszone samodzielnie, z sukcesem, na grunt życia codziennego.

Dwadzieścia spotkań w drodze do sukcesu terapeutycznego. Jak wyglądają sesje podczas terapii poznawczo-behawioralnej? 

Psycholog poznawczo-behawioralny podczas sesji terapeutycznej będzie starał się ustalić, wraz z pacjentem, jaki bodziec wywołuje problematyczne, destruktywne myśli, emocje i zachowania. Zakłada się, że liczba sesji terapeutycznych nie powinna przekroczyć dwudziestu. 

Efekt terapeutyczny będzie więc szybki do identyfikacji i dzięki temu maksymalnie motywujący dla klienta. W trakcie spotkań terapeutycznych, odsłonięciu ulegną problematyczne zachowania oraz ich źródła środowiskowe i indywidualne, właśnie po to, aby zmiana myślenia i działania u pacjenta dała trwałe, pozytywne skutki.

Dialog sokratejski, jako jedna z technik terapii

Jedną z technik terapii poznawczo-behawioralnej jest tak zwany dialog sokratejski, podczas którego terapeuta stosuje szereg pytań ułatwiających pacjentowi odkrycie, gdzie konkretnie znajduje się sedno jego problemu terapeutycznego. Terapia poznawczo-behawioralna zakłada bowiem, że człowiek, który zrozumie przyczynę swoich problemów i wyćwiczy ich konstruktywne metody rozwiązywania, zacznie radzić sobie sam, a przecież właśnie temu służy udana terapia. Pacjent powinien zyskać zasoby konieczne do prowadzenia satysfakcjonującego życia. Inwestycja w dwadzieścia sesji terapii poznawczo-behawioralnej daje zatem realną szansę na poprawę jakości życia, w maksymalnie krótkim czasie i względnie niedużych środkach finansowych. 

Artykuł napisała:
Anna Kapusta – socjolożka, antropolożka społeczna
i literaturoznawczyni oraz twórczyni
i popularyzatorka tekstoterapii kulturowej w Polsce.
Stara się ciągle wprowadzać w obieg masowy
podstawy wiedzy o profesjonalnej psychoterapii.

Źródła:

•  Judith S. Beck, Terapia poznawczo-behawioralna, przeł. R. Andruszko i M. Cierpisz, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012.