Zachowania agresywne – przykłady i rodzaje

W dzisiejszym artykule przeczytasz troszkę o agresji. Poznasz przykładowy podział oraz przykładowe zachowania agresywne. Zapraszam na czerwcowy artykuł.

Ćwiczenie 1 KiM:

Jak myślisz, jakie zachowania agresywne
najczęściej stosowane są przez kobiety, a jakie przez mężczyzn?

Często pojęcie przemoc bywa używane jako synonim zachowań agresywnych (agresji). W związku z tym w dzisiejszym artykule nie jest niezbędne dokonanie wnikliwej analizy oraz podziału ze względu na podobieństwa czy różnice tych pojęć. Przydatne może okazać się jednak rozróżnienie dotyczące równowagi sił w zachowaniach agresywnych (równowaga sił fizycznych lub psychicznych) i przemocy (nierównowaga sił fizycznych lub psychicznych jedna ze stron jest „silniejsza”). W obu przypadkach mogą występować takie same zachowania, ale o tym napisałem w dalszej części. Istotne w wystąpieniu zachowań trudnych, niepożądanych w tym agresji i przemocy jest pojawienie się uprzednio frustracji, która może być predytorem tego typu zachowań. Współcześnie agresja oznacza zamierzone działanie, którego celem jest sprawienie przykrości innej osobie lub spowodowanie u niej bólu (Aronson, Wilson, Akert, 2006).

Przykładowy podział zachowań agresywnych

Schaffer, Kipp, dzielą reakcje agresywne na:

• Agresję gniewną – tj. jej celem jest skrzywdzenie kogoś;
• Agresję instrumentalną – tj, wyrządzenie krzywdy jest środkiem do realizacji pożądanego celu;

Agresję można podzielić również na:

• Wewnętrzną – skierowana ku sobie, np. samookaleczania;
• Zewnętrzną – skierowaną na inne osoby;
• Fizyczną – podejmowanie działań o charakterze przemocy fizycznej prowadzące do bólu czy obrażeń fizycznych; popychanie, bicie;
• Werbalną – polega na stosowaniu wobec ofiary, np. gróźb, obrażania, lekceważenia, zrzucania winy;
• Agresja psychiczna/społeczna (wykorzystuje wiele kanałów komunikacyjnych) – kanał werbalny – plotkowanie, zastraszanie, szykanowanie. W wymiarze fizycznym pokazywane są np. obraźliwe znaki dłonią; hejty (wypisywane negatywne komentarze w internecie). Formy agresji społecznej zmieniają się ze względu na dostępność kanałów komunikacji oraz wraz z rozwojem osoby i jej aktywności. Zatem zachowania te mogą pojawiać się w: relacjach partnerskich, relacjach intymnych; relacjach rodzinnych; szkole; pracy; i innych grupach towarzyskich.

Bullying/ Cyberbullying/ Mobbing – jedno i to samo?

W okresie adolescencji agresja może przyjąć formę „bullyingu”. Uczeń jest wtedy izolowany i pomniejszana jest jego wartość jako osoby na tle klasy, zarówno w formie fizycznej, werbalnej, ale także bardzo często w postaci agresji społecznej. Sprawca może być aktywny, ale także działać w sposób pasywny na przykład przez ograniczenie dostępu do informacji lub przez wykluczanie danej osoby z grupy.

Obecnie bardzo często spotkać się można ze stosowaniem przemocy poprzez wykorzystanie narzędzi elektronicznych oraz internetu. Jest to tak zwany „cyberbuling” – prześladowanie, zastraszanie, nękanie, wyśmiewanie. Analiza dokonana przez Petrę Gradingen (2014) wskazuje, że w przypadku sprawców cyberprzemocy i cyberbullyingu najczęściej pojawiające się motywy to: zabawa i rozrywka w wolnym czasie.

„Mobbing” – prześladowanie, uporczywe nękanie i zastraszanie, stosowanie przemocy psychicznej wobec podwładnego lub współpracownika w miejscu pracy. Jest jednym z zachowań, w którym pojawia się dylemat między obowiązkiem do uległości związanej z wykonywaną pracą, a prawem do egzekwowania swoich praw takich jak: szacunek, godność i prawo do pracy w bezpiecznych warunkach.

Czy „bullying” i „mobbing” traktowane są jako pojęcia tożsame?

Zdarza się, że „bullying” i „mobbing” traktowany jest zamiennie, różni je tylko wiek ofiar i miejsce, które jest w danym wieku podstawowym środowiskiem aktywności pozarodzinnej: miejsce nauki lub pracy. Często „bullying” traktuje się jako zjawisko dotyczące wieku szkolnego i organizacji grupy szkolnej, natomiast przez „mobbing” rozumie się zachowania agresywne stosowane w miejscu pracy (wrogie i nieetyczne strategie komunikacji systematycznie podtrzymywane przez jedną lub kilka osób w stosunku do innej). Warto zauważyć i pamiętać, że zgodnie z definicją zawartą w art. 943 § 2 k.p.?3 : „mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników”.

Ćwiczenie 2 Poszerz swój wgląd w siebie:

Czy zdarzyło Ci się stosować „bullying”?
Czy zdarzyło Ci się stosować „cyberbullying”?
Czy zdarzyło Ci się stosować „mobbing”?

Za zachowania agresywne w dużej mierze odpowiedzialne są motywy reaktywne takie jak próba radzenia sobie ze złością lub motywy instrumentalne służące zdobyciu władzy, siły, podziwu.

Dzięki świadomości wykorzystywanych mechanizmów przez osoby w swoim otoczeniu (w bliskim środowisku, zawodowym, w codziennych sytuacjach) możemy zauważać, a co ważniejsze przeciwstawić się im, wykorzystując do tego formy społecznie akceptowanej obrony czy asertywności. Dbanie o siebie i o swój dobrostan zarówno fizyczny jak i psychiczny jest czymś „normalnym”. Każdy oraz każda z nas zasługuje na szacunek, godne życie i dobro ze strony innych osób.

Dzięki za poświęcony czas. Do przeczytania w lipcu!

Artykuł napisał:
Sebastian Popek – Psycholog, Trener.

Literatura:

• Davies, P. W. (2003). Groźby zastosowania kary fizycznej jako forma agresji werbalnej: badanie w warunkach naturalnych. Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka, 2(3), 72-92.
• Kołodziejczyk, J. (2004). Agresja i przemoc w szkole. Kraków: Sophia
• Orzechowska, A., Florkowski, A., Gruszczyński, W., Zboralski, K., Wysokiński, A., Gałecki, P., & Talarowska, M. (2009).
  Status socjoekonomiczny a zachowania agresywne i style radzenia sobie ze stresem. Psychiatr. Pol, 43, 53-63.
• Przybysz-Zaremba, M., & Katkoniene, A. (2014). Profilaktyka agresji i przemocy w szkole w optyce edukacyjnej.
• Wiktorowicz-Sosnowska, M. (2020). Zachowania agresywne (przemoc) jako produkty powstałe w toku interakcji–przykłady
  z narracji biograficznych wychowanków pieczy zastępczej. Dziecko krzywdzone. Teoria, badania, praktyka, 19(4).